ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ. ΜΙΑ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΘΕΩΡΗΣΗΣ, ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΔΙΑΣΤΑΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ, ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΗΠΙΔΡΑΣΕΩΝ ΤΟΥΣ ΣΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ                                                                        

Περίληψη
Ο πολιτισμός, ως η συνολική κοινωνική κληρονομιά των υλικών και πνευματικών αξιών και φαινομένων που δημιουργήθηκαν από την ανθρωπότητα στη διάρκεια της ιστορίας της, εμπεριέχει όπως είναι φανερό, τόσο την τεχνολογία, όσο και την αποκέντρωση (ως μορφή οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής οργάνωσης). Ο πολιτισμός συνεπώς κάθε κοινωνικής ομάδας και κάθε έθνους, χαρακτηρίζει σε κάθε ιστορική περίοδο το επίπεδο ανάπτυξής τους στα πεδία της επιστήμης και της τεχνολογίας, της παιδείας, των γραμμάτων και των τεχνών, των ιδεών, της φιλοσοφίας, της ηθικής και των σχετικών θεσμών γενικότερα, όπως αυτά πάντα σχετίζονται, αλληλεξαρτώνται και αλληλεπιδρούν με τις αξίες, τον τρόπο και τις σχέσεις παραγωγής, διανομής και κατανάλωσης υλικών αγαθών.

Στην εργασία αυτή επιχειρείται, στις συγκεκριμένες σήμερα κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες απόλυτης κυριαρχίας της αγοράς, μια κριτική θεώρηση, προσέγγιση και ανάλυση της τεχνολογίας, του πολιτισμού και της αποκέντρωσης μέσα από το πρίσμα τόσο της θεμελιώδους θέσης του ιστορικού υλισμού σύμφωνα με την οποία «ο τρόπος παραγωγής των υλικών αγαθών αποτελεί τη βάση όλης της κοινωνικής και πνευματικής ζωής της κοινωνίας» και συνεπώς και του πολιτισμού ως κοινωνικού φαινομένου, όσο και της αντίληψης της ιδεαλιστικής φιλοσοφίας κατά την οποία η ανάπτυξη του πολιτισμού βασίσθηκε αποκλειστικά «στη συνείδηση, στο πνεύμα, στη δράση μεγαλοφυών προσωπικοτήτων κλπ.». Σ’ αυτό το πλαίσιο θεμελιώνεται η απόπειρα ολοκληρωμένης διερεύνησης των πολυδιάστατων σχέσεων, αλληλεξαρτήσεων και αλληλεπιδράσεων της τεχνολογίας, του πολιτισμού και της αποκέντρωσης, όπως αυτές εγκαθιδρύονται, εξελίσσονται, μεταλλάσσονται και στρεβλώνονται υπό το πλανητικό πλέον καθεστώς της μονοκρατορίας της αγοράς και της παγκοσμιοποίησης, αλλά και της απόλυτης επικυριαρχίας τους στην κοινωνία και την πολιτική. Γιατί σήμερα, η τεχνολογία ως διασταύρωση και δημιουργική σύνθεση στοιχείων τόσο της πνευματικής διάστασης του πολιτισμού (ιδέες, επιστήμη, έρευνα, παιδεία, πολιτική), όσο και της υλικής (πρακτική εμπειρία, τρόπος παραγωγής), τείνει ερήμην της στάθμισης της «σκοπιμότητας», της αναγκαιότητας και της «χρησιμότητας» των πορισμάτων της, να υπηρετεί κυρίως και αποκλειστικώς τα κελεύσματα της αγοράς, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη ενός ιδιότυπου σύγχρονου πολιτισμού του άγριου ανταγωνισμού και «των νέων προϊόντων και υπηρεσιών».

Σ’ αυτή την κατεύθυνση, έξω και πέρα από τις ανάγκες της κοινωνίας, η αγορά δημιουργεί, προβάλλει καταιγιστικά και επιβάλλει τελικά νέες -πλασματικές τις περισσότερες φορές- ανάγκες και οι κυβερνήσεις και οι υπερεθνικοί οργανισμοί δημιουργούν τις προϋποθέσεις, (διάθεση του μεγαλύτερου ποσοστού εθνικών και υπερεθνικών πόρων, πολυδιάστατη ενθάρρυνση αλλά και χρηματοδότηση της σχετικής έρευνας και των συναφών καινοτομικών δραστηριοτήτων κλπ.), ώστε η τεχνολογία να τις καλύπτει με διαρκώς «εκσυγχρονιζόμενα» και ευρύτατης δυνατής κατανάλωσης νέα προϊόντα και υπηρεσίες.

Αναπόδραστες συνέπειες μιας τέτοιας εξέλιξης είναι:

• η ραγδαία επεκτεινόμενη και διαρκώς και χωρίς όρια εντεινόμενη συγκέντρωση, συγκεντροποίηση και συσσώρευση κεφαλαίου, πληθυσμών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, χωρικά και χρονικά, (ή η αποκέντρωση, μόνον όταν η εκμετάλλευση των ανθρώπινων και φυσικών διαθεσίμων της περιφέρειας είναι μακροπροθέσμως ασφαλής και ιδιαζόντως κερδοφόρος), με δυσμενέστατες πάντα επιπτώσεις στο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον,
• οι αλλεπάλληλες συγχωνεύσεις των μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών κυρίως υψηλής τεχνολογίας (και όχι μόνο) και η ασφυκτική και μονοδιάστατη χειραγώγηση της τεχνολογίας από την συνεχώς διευρυνόμενη αγορά τους,
• η ανερμάτιστη πολλές φορές και ατεκμηρίωτη αποθέωση του «ιδιωτικού» έναντι του «κοινωνικού»,
• η ισοπεδωτική επιβολή σε πλανητικό επίπεδο ενιαίων και μαζικών προτύπων ζωής και πολιτισμού αλλά και μοντέλων παραγωγής, διανομής και κατανάλωσης ,
• η σταδιακή εξαφάνιση των τοπικών πολιτισμών και παραδόσεων και
• η αναπόδραστη διαπλοκή των συμφερόντων της νέας –μεταδιπολικής- τάξης της μόνης πλέον υπερδύναμης, της αγοράς και των θυγατρικών της ΜΜΕ και δικτύων πληροφοριών, με αυτά των όπου γης πολιτικών τους υπαλλήλων και των εμμίσθων ή «ιδεολόγων» απολογητών τους.

Τέλος διατυπώνονται ορισμένα συμπεράσματα και προτάσεις για την αποκατάσταση «του μέτρου» στις σχέσεις της τεχνολογίας με τον πολιτισμό και την αποκέντρωση:

• με ανάδειξη του «δυνάμει» καταλυτικού ρόλου των ενεργών, συνειδητών και υπευθύνων πολιτών ως δημιουργών, επιστημόνων, παραγωγών και εργαζομένων αλλά και των υπαρκτών και πραγματικών δυνατοτήτων ουσιαστικής συμβολής τους,
• με αποκατάσταση των αξιών της πολιτικής ως υπόθεσης των πολιτών και ηθικού ενεργήματος και όχι «ενεργούμενου» της αγοράς,
• με ισχυροποίηση της κοινωνικής συνοχής ως παράγοντος ολοκληρωμένης ανάπτυξης, η οποία «είτε θα είναι ταυτόχρονα κοινωνική, οικονομική, πολιτική, τεχνική/τεχνολογική και πολιτισμική σε διαλεκτική αρμονία και με σεβασμό στο φυσικό και πολιτισμικό περιβάλλον ή δεν θα υπάρχει καθόλου», και το κυριότερο,
• με δημιουργική αντίσταση στον εκφυλισμό της παιδείας / μόρφωσης / πολιτισμού σε μονοδιάστατη τεχνικοεπαγγελματική κατάρτιση φθηνών, αναλώσιμων και ευέλικτων απασχολήσιμων, προορισμένων –αν δεν θέλουν να είναι άνεργοι και περιθωριοποιημένοι- να στηρίζουν αδιαμαρτύρητα τις επιλογές του ασύδοτου και χωρίς όρια ανταγωνισμού της παγκοσμιοποιημένης αγοράς.